Atmosferin alt qatlarında ozon kəskin artıb

Ekoloqlar müəyyən ediblər ki, Hindistan, Malayziya və İndoneziyanın ən böyük şəhərlərində, eləcə də planetin digər regionlarının meqapolislərində atmosferin alt qatlarında ozonun konsentrasiyası son 20 ildə iki dəfə artıb. Ona görə də həmin yerlərdə havanın keyfiyyəti pisləşib. Bu barədə məlumat "Science Advances jurnalında yer alıb.

www.NiNa.Az AZƏRTAC-a istinadən bildirir ki, tədqiqatın müəlliflərindən biri, Boulderdə Kolorado Universitetindən (ABŞ) ekoloq Odri Qodel deyib: "1994-cü ildən başlayaraq IAGOS proqramı çərçivəsində hər təyyarədə alətlər troposferin aşağı qatlarında ozonun səviyyəsini ölçür. Biz bu məlumatlardan planetin 11 regionunda ozonun konsentrasiyasını izləmək üçün istifadə etdik".

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının qiymətləndirməsinə görə, hər il atmosferin müxtəlif zərərli maddələr və kanserogenlərlə çirklənməsi nəticəsində təqribən 7 milyon insan ölür. Tədqiqatçıların çoxunun fikrincə, ölüm sayının real miqdarı daha çox ola bilər. Lakin alimlər havada hansı növ çirkləndiricilərin insanların və ev heyvanlarının sağlamlığı üçün daha çox təhlükəli olması barədə ümumi fikrə gəlməyiblər. Bu çirkləndiricilər sırasına molekulu üç oksigen atomundan ibarət ozon da daxildir. Ozon Yer atmosferinin aşağı qatlarına düşəndə onu ultrabənövşəyi şüalardan qorumaqdan əl çəkir və güclü istixana qazına çevrilir.

Odri Qodel və onun həmkarları bu qazın konsentrasiyasının son on ildə necə dəyişməsi haqqında ilk məlumatı əldə ediblər. Bunun üçün onlar IAGOS proqramı çərçivəsində avialaynerlərdə quraşdırılmış alətlərdən 30 mindən çox ölçmə məlumatını təhlil ediblər. Məlum olub ki, son 20 ildə Yerin atmosfer təbəqəsinin alt qatlarında ozonun konsentrasiyası bütövlükdə, habelə bir çox iri şəhərlərdə sürətlə artıb. Hər on ildə orta hesabla 5 faiz, Malayziyanın, Hindistanın, İndoneziyanın, Çinin şimal hissəsinin ən böyük şəhərlərində, habelə ABŞ və Kanadanın qərb sahillərində 30-70 faiz yüksəlib.

Bu artımın əsas mənbəyi Yerin tropik əraziləri olub. Həmin yerlərdə son illər azot-oksid tullantılarının həcmi kəskin çoxalıb ki, bu səbəbdən də troposferdə ozon molekulları yaranır. Alimlərin fikrincə, bu qazın təxminən bütün böyük mənbələri Cənubi və Cənub-Şərqi Asiya ərazilərində cəmlənib.

Tədqiqatçılar bu nəzəriyyəni yaxın vaxtlarda NASA-nın və EKA-nın iqlim peyklərinin azot-oksidləri və digər qazların konsentrasiyası haqqında məlumatları əsasında yoxlamağı planlaşdırırlar. Onlar ümid edirlər ki, aparılan təhlillər tullantıların mənbələrini lokallaşdırmağa və yaxın on ildə böyük şəhərlərin troposferində ozonun hansı sürətlə çoxalmasını müəyyənləşdirməyə kömək edəcək.

Kateqoriya: Elm | Baxışlar: 834
Aug 22, 2020 4:35 AM | Müəllif: NiNa.Az

Bu xəbərlərə baxın

www.NiNa.Az » Pulsuz Xidmətlər » Xəbərlər

xəbərlər, xeberler, xeber, xəbər,

son dəqiqə xəbərləri

, son xeber, son xəbər,

qaynar xəbər

, son deqiqe xeberleri,

herbi xeberler

, herbi hisse xeberi, esger xeberleri, yol qanunlari xeberi, prezident serencamlari,

daxili isler nazirliyi xeberleri

, polis xeberleri, qaynar xeberler, qaynar xeber,

qayda qanun xeberleri

, qaynar xəbərlər,

bbc xeberleri

, isti xeberler, media xeberleri, chat, tanisliq, chat tanisliq, azeri chat, azeri, chat mesaj, çat, çat tanışlıq, tanışlıq, azeri xeberler, media, bbc,

kriminal xeberler

, azerbaycan xeberleri, olkede ve dunyada bas veren en son xeberleri size catdirirq. Ana Xeber, Ana Xəbər, Aztv, Az Tv, Atv, A tv, Xezer Tv, Xezertv, Xezer Xeber, Xezer, ARB Tv, Arbtv, Lider, Lidertv, Lider tv, Spaces tv, Spacestv, Speyis tv, Speyistv, İdman Kanali, Kanal, Kanali, Kanalı, Idman Tv, Medeniyyet Tv, Medeniyyet, Mədəniyyət, Medeniyyettv . Atmosferin alt qatlarinda ozon keskin artib Ekoloqlar mueyyen edibler ki Hindistan Malayziya ve Indoneziyanin en boyuk seherlerinde elece de planetin diger regionlarinin meqapolislerinde atmosferin alt qatlarinda ozonun konsentrasiyasi son 20 ilde iki defe artib Ona gore de hemin yerlerde havanin keyfiyyeti pislesib Bu barede melumat Science Advances jurnalinda yer alib b s b AZERTAC a istinaden bildirir ki tedqiqatin muelliflerinden biri Boulderde Kolorado Universitetinden ABS ekoloq Odri Qodel deyib 1994 cu ilden baslayaraq IAGOS proqrami cercivesinde her teyyarede aletler troposferin asagi qatlarinda ozonun seviyyesini olcur Biz bu melumatlardan planetin 11 regionunda ozonun konsentrasiyasini izlemek ucun istifade etdik Umumdunya Sehiyye Teskilatinin qiymetlendirmesine gore her il atmosferin muxtelif zererli maddeler ve kanserogenlerle cirklenmesi neticesinde teqriben 7 milyon insan olur Tedqiqatcilarin coxunun fikrince olum sayinin real miqdari daha cox ola biler Lakin alimler havada hansi nov cirklendiricilerin insanlarin ve ev heyvanlarinin saglamligi ucun daha cox tehlukeli olmasi barede umumi fikre gelmeyibler Bu cirklendiriciler sirasina molekulu uc oksigen atomundan ibaret ozon da daxildir Ozon Yer atmosferinin asagi qatlarina dusende onu ultrabenovseyi sualardan qorumaqdan el cekir ve guclu istixana qazina cevrilir Odri Qodel ve onun hemkarlari bu qazin konsentrasiyasinin son on ilde nece deyismesi haqqinda ilk melumati elde edibler Bunun ucun onlar IAGOS proqrami cercivesinde avialaynerlerde qurasdirilmis aletlerden 30 minden cox olcme melumatini tehlil edibler Melum olub ki son 20 ilde Yerin atmosfer tebeqesinin alt qatlarinda ozonun konsentrasiyasi butovlukde habele bir cox iri seherlerde suretle artib Her on ilde orta hesabla 5 faiz Malayziyanin Hindistanin Indoneziyanin Cinin simal hissesinin en boyuk seherlerinde habele ABS ve Kanadanin qerb sahillerinde 30 70 faiz yukselib Bu artimin esas menbeyi Yerin tropik erazileri olub Hemin yerlerde son iller azot oksid tullantilarinin hecmi keskin coxalib ki bu sebebden de troposferde ozon molekullari yaranir Alimlerin fikrince bu qazin texminen butun boyuk menbeleri Cenubi ve Cenub Serqi Asiya erazilerinde cemlenib Tedqiqatcilar bu nezeriyyeni yaxin vaxtlarda NASA nin ve EKA nin iqlim peyklerinin azot oksidleri ve diger qazlarin konsentrasiyasi haqqinda melumatlari esasinda yoxlamagi planlasdirirlar Onlar umid edirler ki aparilan tehliller tullantilarin menbelerini lokallasdirmaga ve yaxin on ilde boyuk seherlerin troposferinde ozonun hansi suretle coxalmasini mueyyenlesdirmeye komek edecek