AMEA koronavirusa qarşı mübarizə yollarını açıqlayıb
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası koronavirusa qarşı mübarizə yollarını açıqlayıb.
www.NiNa.Az xəbər verir ki, Akademiyadan Trend-ə verilən məlumata görə, koronavirusa qarşı xüsusi müalicə vasitəsi və ya vaksin (peyvənd) yoxdur, yoluxmuş əksər insanlar bu xəstəlikdən özləri sağalır. Koronavirus simptomları olan şəxslər vaxt itirmədən həkimə müraciət etməlidir. Bununla yanaşı, koronavirus yoluxmasının qarşısını almağa kömək etmək üçün ümumi soyuqdan qorunmaq üçün edilən qabaqlayıcı tədbirlərə riayət olunması vacibdir:
- Əlləri sabun və ilıq su ilə yumalı və ya alkoqol tərkibli əl təmizləyicisi ilə yaxşıca silməli;
- Əlləri və barmaqları gözlərdən, burun və ağızdan uzaq saxlamalı;
- Yoluxmuş insanlarla yaxın təmasda olmaqdan çəkinməli;
- İctimai nəqliyyatdan və digər qələbəlik olan yerlərdən az istifadə etməli;
- İmkan daxilində alış-verişi onlayn etməli və ya ödəmələri elektron yolla, plastik kartlar vasitəsilə həyata keçirməli. (Nəğd pul sellüloza lifləri ilə zəngin materialdan olduğundan onlar sellüloza lifləri arasında potensial virus daşıyıcısıdır. Azərbaycanda banklar nəğd pulları dezinfeksiya etsələr də, xəstə insanlarla təmas nəticəsində koronavirus bu yolla da yayıla bilər. Ona görə küçə ticarətindən yayınmaq məsləhətdir).
Bir çox hallarda COVID-19-a yoluxmuş insanlarda xəstəlik simptomları olmur və onlar daşıyıcı rolunu oynayırlar. Ona görə də hər bir insanın dezinfeksiya qaydalarına riayət etməsi olduqca vacibdir.
Koronavirus yoluxması zamanı və simptomları yüngülləşdirmək üçün soyuqdəyməyə qarşı edilən müalicəni etmək lazımdır:
- Bolluca istirahət etməli;
- Çox maye qəbul etməli, dehidrasiyadan yayınmalı;
- Boğaz ağrısı və hərarətə qarşı dərman qəbul etməli; (Lakin uşaqlara və 19 yaşdan kiçik gənclərə aspirin əks göstəriş olduğundan, həkim məsləhəti olmadan ibuprofen-dən istifadə edilməməlidir. Həkimlə məsləhətləşdikdən sonra asetaminofen tərkibli həblərdən istifadə edilməlidir).
- Nəmləndirici və ya parlı duş da iltihablı boğaz ağrılarını sakitləşdirməyə kömək edə bilər.
İmkan daxilində ətrafda olan vasitələrindən, alətlərdən və s. istifadə edərkən müxtəlif sterilləşmə metodlarından müntəzəm istifadə edilməlidir. Sterilləşmə metodlarına aşağıdaklar daxil edilə bilər:
- Kiçik məsaməli (nano ölçüdə) filtrlərdən süzməklə maye dərman preparatlarını sterilləşdirmək olar;
- Termal sterilləşmə metodlarından (qızdırmaq, qaynatmaq, təzyiq altında sterilləşmə və s.) istifadə etməklə metal, saxsı, şüşə və ya digər sudan qorxmayan materialları sterilləşdirmək olar.
Bəzi materialları ultrabənövşəyi (UV) işıqla şüalandırmadan istifadə etməklə sterilləşdirmək olar. Bir qayda olaraq, UV ətrafda işıq şüalarına məruz qalan bütün zülal və nuklein turşusu molekullarını (virusun quruluş blokları) denaturasiya edir. Məsələn, Çində COVID-19 yoluxmasından sonra potensial virus daşıyıcısı olan pul əskinazlarının sterilləşdirilməsində ultrabənövşəyi işıqdan və ya yuxarı temperaturlu termik emaldan istifadə edilib və onlar yenidən dövriyyəyə buraxmazdan öncə qapalı şəraitdə iki həftəyə qədər müddətdə saxlanılıb. Lakin UV ilə sterilizasiyanın çatışmayan cəhəti odur ki, o, yalnız nazik bir təbəqəni (səthi) sterilləşdirə bilir.
Sterilləşmənin potensial səmərəli variantı böyük həcm və kütlədə olan materiallar üçün Gamma aparatından istifadə etməklə Gamma şüalandırmadır. Bu sterilləşmə metodu müxtəlif mənşəli metal, parça və kağız mənşəli bütün materialları sterilləşdirə bilir. Bu zaman materialın mexaniki keyfiyyətində olan azalma 5 faizdən az təşkil edir. Yoxlanılmış əksər viruslar üçün Gamma şüalarının təsir etmə intensivliyi 0.5 Mrad-dan 2 Mrad qədər olur. Məsələn, SARS-koronovirus kimi dözümlü viruslarda bu 1 Mrad-dan başlayır. 2 Mrad kifayət edir ki, qısa zaman ərzində təsiretmə ilə bütün koronaviruslar (həmçinin əksər DNT və RNT tərkibli viruslar) geriyə dönməyən şəkildə denaturasiya olunsun.
Gamma şüaları Cobalt-60 (60 Co) və ya Sezium-137-in (137 Cs) öz-özünə dağılması ilə meydana gəlir. Bu üsul yüksək nüfuz etmə qabiliyyətinə malik olan və tez-tez istifadə olunan sterilləşdirmə metodudur. O, qaz, maye, bərk halda olan materialların, homogen və heterogen sistemlərin, birdəfəlik tibbi avadanlıqların, məsələn, şprislərin, iynələrin, kannulaların, sıxlıq materialların, kosmetikanın və s. sterilləşməsində istifadə edilir. Bu şüalar bir çox materiallarda asanlıqla tətbiq oluna bilir, lakin polivinil xlorid (PVC), asetal və politetrafluoroetilen (PTFE) ilə uyğunluq təşkil etmir.
Kateqoriya: Elm | Baxışlar: 898
Mar 18, 2020 10:27 AM | Müəllif: NiNa.Az
, azerbaycan xeberleri, olkede ve dunyada bas veren en son xeberleri size catdirirq. Ana Xeber, Ana Xəbər, Aztv, Az Tv, Atv, A tv, Xezer Tv, Xezertv, Xezer Xeber, Xezer, ARB Tv, Arbtv, Lider, Lidertv, Lider tv, Spaces tv, Spacestv, Speyis tv, Speyistv, İdman Kanali, Kanal, Kanali, Kanalı, Idman Tv, Medeniyyet Tv, Medeniyyet, Mədəniyyət, Medeniyyettv azeri aze azerbaycanli azərbaycanlı azərbaycan azəri azərilərin azerilerin azerbaycanlilarin azərbaycanlıların azeride azəridə. AMEA koronavirusa qarsi mubarize yollarini aciqlayib b Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi koronavirusa qarsi mubarize yollarini aciqlayib b b s b xeber verir ki Akademiyadan Trend e verilen melumata gore koronavirusa qarsi xususi mualice vasitesi ve ya vaksin peyvend yoxdur yoluxmus ekser insanlar bu xestelikden ozleri sagalir Koronavirus simptomlari olan sexsler vaxt itirmeden hekime muraciet etmelidir Bununla yanasi koronavirus yoluxmasinin qarsisini almaga komek etmek ucun umumi soyuqdan qorunmaq ucun edilen qabaqlayici tedbirlere riayet olunmasi vacibdir Elleri sabun ve iliq su ile yumali ve ya alkoqol terkibli el temizleyicisi ile yaxsica silmeli Elleri ve barmaqlari gozlerden burun ve agizdan uzaq saxlamali Yoluxmus insanlarla yaxin temasda olmaqdan cekinmeli Ictimai neqliyyatdan ve diger qelebelik olan yerlerden az istifade etmeli Imkan daxilinde alis verisi onlayn etmeli ve ya odemeleri elektron yolla plastik kartlar vasitesile heyata kecirmeli Negd pul selluloza lifleri ile zengin materialdan oldugundan onlar selluloza lifleri arasinda potensial virus dasiyicisidir Azerbaycanda banklar negd pullari dezinfeksiya etseler de xeste insanlarla temas neticesinde koronavirus bu yolla da yayila biler Ona gore kuce ticaretinden yayinmaq meslehetdir Bir cox hallarda COVID 19 a yoluxmus insanlarda xestelik simptomlari olmur ve onlar dasiyici rolunu oynayirlar Ona gore de her bir insanin dezinfeksiya qaydalarina riayet etmesi olduqca vacibdir Koronavirus yoluxmasi zamani ve simptomlari yungullesdirmek ucun soyuqdeymeye qarsi edilen mualiceni etmek lazimdir Bolluca istirahet etmeli Cox maye qebul etmeli dehidrasiyadan yayinmali Bogaz agrisi ve herarete qarsi derman qebul etmeli Lakin usaqlara ve 19 yasdan kicik genclere aspirin eks gosteris oldugundan hekim mesleheti olmadan ibuprofen den istifade edilmemelidir Hekimle meslehetlesdikden sonra asetaminofen terkibli heblerden istifade edilmelidir Nemlendirici ve ya parli dus da iltihabli bogaz agrilarini sakitlesdirmeye komek ede biler Imkan daxilinde etrafda olan vasitelerinden aletlerden ve s istifade ederken muxtelif sterillesme metodlarindan muntezem istifade edilmelidir Sterillesme metodlarina asagidaklar daxil edile biler Kicik mesameli nano olcude filtrlerden suzmekle maye derman preparatlarini sterillesdirmek olar Termal sterillesme metodlarindan qizdirmaq qaynatmaq tezyiq altinda sterillesme ve s istifade etmekle metal saxsi suse ve ya diger sudan qorxmayan materiallari sterillesdirmek olar Bezi materiallari ultrabenovseyi UV isiqla sualandirmadan istifade etmekle sterillesdirmek olar Bir qayda olaraq UV etrafda isiq sualarina meruz qalan butun zulal ve nuklein tursusu molekullarini virusun qurulus bloklari denaturasiya edir Meselen Cinde COVID 19 yoluxmasindan sonra potensial virus dasiyicisi olan pul eskinazlarinin sterillesdirilmesinde ultrabenovseyi isiqdan ve ya yuxari temperaturlu termik emaldan istifade edilib ve onlar yeniden dovriyyeye buraxmazdan once qapali seraitde iki hefteye qeder muddetde saxlanilib Lakin UV ile sterilizasiyanin catismayan ceheti odur ki o yalniz nazik bir tebeqeni sethi sterillesdire bilir Sterillesmenin potensial semereli varianti boyuk hecm ve kutlede olan materiallar ucun Gamma aparatindan istifade etmekle Gamma sualandirmadir Bu sterillesme metodu muxtelif menseli metal parca ve kagiz menseli butun materiallari sterillesdire bilir Bu zaman materialin mexaniki keyfiyyetinde olan azalma 5 faizden az teskil edir Yoxlanilmis ekser viruslar ucun Gamma sualarinin tesir etme intensivliyi 0 5 Mrad dan 2 Mrad qeder olur Meselen SARS koronovirus kimi dozumlu viruslarda bu 1 Mrad dan baslayir 2 Mrad kifayet edir ki qisa zaman erzinde tesiretme ile butun koronaviruslar hemcinin ekser DNT ve RNT terkibli viruslar geriye donmeyen sekilde denaturasiya olunsun Gamma sualari Cobalt 60 60 Co ve ya Sezium 137 in 137 Cs oz ozune dagilmasi ile meydana gelir Bu usul yuksek nufuz etme qabiliyyetine malik olan ve tez tez istifade olunan sterillesdirme metodudur O qaz maye berk halda olan materiallarin homogen ve heterogen sistemlerin birdefelik tibbi avadanliqlarin meselen sprislerin iynelerin kannulalarin sixliq materiallarin kosmetikanin ve s sterillesmesinde istifade edilir Bu sualar bir cox materiallarda asanliqla tetbiq oluna bilir lakin polivinil xlorid PVC asetal ve politetrafluoroetilen PTFE ile uygunluq teskil etmir