Həyatın necəliyi barədə müxtəlif baxışlar mövcuddur. O cümlədən, insanın həyatdakı yeri və rolu barədə nəzərlər də müxtəlifdir. Biriləri hər şeyi zahiri tərəqqidə görür, faktiki olaraq, tərəqqinin insana xidmət edən bir vasitə deyil, insanın mifik "tərəqqi" məfhumunun bir elementi olaraq yerini müəyyən edir. Bəs bu bağlantını necə qəbul etməli, insanın həyatda nə üçün olmasını, nəyə can atmalısını, nəyə nail olmalısını necə qiymətləndirməli?
Texnoloji tərəqqi fonunda tənhalıq
Yaşadığımız əsrdə insanın çatdığı texnoloji, elmi və digər sahələrdə yetişdiyi inkişaf və tərəqqi ilə yanaşı, onun özüylə bağlı bir neçə ciddi məsələlər də ortalığa çıxmışdır. Bunlardan ən əsası budur ki, tərəqqinin böyük komfort və rahatlıq təqdim etməsinə, insanın bir çox sahələrdə vaxtının, enerjisinin qənaət edilməsinə səbəb olması öz yerində, amma bütün bunlar insanın heç də bütün çağırışlarını cavablandırmamışdır. İnsan bir şeyin fərqinə varmışdır ki, bu yüksəlişlər, bu tərəqqi və inkişafların əldə olunmaqlıqları, müxtəlif sahələrdə müəyyən yüksəlişlər əldə etməklər onun vəziyyəti, durumu üçün yetərli deyil. Onun halına adekvat vəziyyətdə deyil.
İnsan ən yaxşı texnolojidən istifadə edə bilər, ən yaxşı elmi nailiyyətlərdən bəhrələnə bilər, amma bu, onun üçün kifayət edə bilməz. Bu, insan üçün yetərli deyil. Belə demək olarsa, insanın fiziki varlığı, fiziki vücudu ilə bağlı hər nə irəliləyişlər olsa da belə, insana bəs etmir.
Dünya nə qədər çox inkişaf edirsə, insan gəlib bir həqiqətə çatır ki, o, yalnız bir maddi varlıq deyil. İnsanın ehtiyacları yalnız maddi ehtiyaclardan ibarət deyil. Və insanın bəzən bütün maddi imkanların içində bir qəribə hissləri var. Bir qəribə duyğuları var. Bir qəribə halı var. İnsan hiss edir ki, onun tələbatları ödənmir. Hiss edir ki, istədiklərinə çatmayıb. İstədiyi halda deyil. İnsan bütün bu texnoloji inkişaf arasında tənha qala bilir. İntəhasız bir böyüklüyün içərisində itib-batmağın fiziki hiss olunmasına qədər bir tənhalıqda buluna bilir insan.
Rəbb ilə rabitə
Digər bir tərəfdən, insan, öz həyatının hər bir dövründə - uşaqlığında, gəncliyində, yetkinliyində və beləcə yaşlayanadək müxtəlif zamanlarda öz yaşayışında, öz mövcudiyyətində Rəbbi ilə bir ünsiyyətdə olur. Yaxşı və ya pis, yetərli, ya yetərsiz, keyfiyyətli və ya keyfiyyətsiz ola bilir bu ünsiyyət.
Bəzən insanın heç özünün də çox fərqinə varmadığı, bir növ kortəbii gedən bir prosesdir bu. Bəzən də şüurlu vəziyyətdə mövcuddur bu proses. Bu şüurluluq xüsusən o zaman Rəbbi ilə ünsiyyətin bazisində olur ki, insan fərqinə varır ki, o, Allahın yaratdığı bir varlıqdır və yaradılışının, mövcudiyyətinin tutumu, vəziyyəti bu cürdür ki, onu Yaradan ona saysız-hesabsız nemətlər verir, ona Öz mərhəmətini göstərir, Öz lütfünü göstərir. Onu ən ağır vəzyyətlərdən, ən çətin hallardan çıxarır. Ən ümidsiz durumlardan çıxarır.
İnsan bunların fərqinə vardıqda, Allahın xüsusi lütfünün, inayətinin varlığını müşahidə etdikdə Rəbbi ilə ünsiyyətinin keyfiyyətliliyi xeyli artır. Bir sıra hallarda isə insan bu xüsusi lütfün, inayətin kokret ona aid olmasını hiss edir. Hiss edir ki, bir növ əhatəsindədir İlahi tofiqatın. Allahın xüsusi nemətləri ona nazil olur, Allahın xüsusi rəhməti ona aid olur. İnsan öz həyatında bir bərəkətlilik hiss edir.
Seçim və iradə azadlığı
Amma bunun tam əksi də olur. İnsan deyir ki, hiss edirəm ki, həyatımda bir bərəkət yoxdur. Bir nuraniyyət yoxdur. İnsan hiss edir ki, həyatında lazımi İlahi rəng yoxdur. Və insan diqqət etsə, onun fərqinə varar ki, əməllərinin nəticəsidir ki, onu bərəkətdən məhrum edir. İnsan öz mənfi əməlləri ilə, öz laqeyd durumuyla, öz fərqinə varmaması ilə, insaniyyət missiyasına uyğun yaşamaması ilə bir yerə gəlib çatar ki, yaşayışının bərəkəti gedər. Belə olan təqdirdə insanın yaşayışının nuraniyyəti gedər.
İnsan bir də ayılar ki, günlər keçir, bir günü geridə qoyur, digər gün yetişir, sabahı qarşılayır, onu da geridə qoyur - beləliklə, bu munvalla illər ötür, amma yaşayışında bir bərəkət yoxdur. Yaşamında bir xüsusi təravət yoxdur. Əslində insanın əməlləri ilə həyatının necəliyinin, yaşayışının nə qədər bərəkətli olub-olmamasının, həyat tərzinin nurani olub-olmamasının birbaşa bağlantısı var.
İki növ insana baxaq. Biri həyatını elə qurub ki, bir də görür bir vəziyyətdədir ki, başdan-başa həyatı nuranidir, bərəkətlidir. Sanki işıq saçır həyatı. Hər addımı bərəkət gətiricidir.
Amma digər bir insan var ki, hər mənada həyatı qaranlıqdır. Belə demək olarsa, həyatı rəngsizdir, dadsızdır. Nədən belə?
Əməllər səbəb olur insanın həyatının bərəkətli olub-olmamasına. Əməllər səbəb olur insanın nuraniyyətlə dolmasına. Əməllər səbəb olur ki, Allahın həqiqi nemətləri insana aid olsun, ya olmasın. Allahın mərhəmətinin insana nazil olub-olmaması onun həyata keçirdiyi əməllərdən asılıdır. İnsan öz əməlləri ilə bir vəziyyət yarada bilər ki, Allahın xüsusi tofiqatları ona inayət olunsun. Elə də edə bilər ki, İlahi rəhmət ondan uzaq olsun.
İnsan faili-muxtardır, iradə azadlığına malikdir. Allah onu azad yaradıb. O cümlədən, seçim azadlığı var insanda. Əməllərinin nəyin üzərində olmasını o, özü müəyyən edir. Dəyərlər sistemini özü seçir və bu sistemdən qaynaqlanan əməllərini özü müəyyən edir.
Böhran üçün dəqiq resept
Bu mənada bu sual yaranır ki, yaxşı, dünya bu inkişaf durumundadır, amma insan nə üçün buna uyğun durumda deyil? İnsan deyir ki, nə olsun ki, inkişaf var, nə olsun ki, bu texniki irəliləyiş var - bəs sualım odur ki, mən özüm nə edim? Mənim bu texniki irəliləyişim, bu texniki yüksəlişim, ümumiyyətlə, mənim belə məsələlərdə nailiyyətlərim mənim üçün ən mühüm məsələni - öz həyatımın bərəkətliliyini təmin etmirsə, bunlar mənə nəyə gərəkdir?! Hətta bunlar bəzən bir məşğuliyyətlər verir ki, mən müəyyən mənada öz-özümdən bir qədər də uzaq düşürəm. Özüm özümə yad oluram, yalqız oluram mən. Mən nə edim ki, belə bir vəziyyətdən qurtulum?
Bu kimi suallar verir özünə bəşər.
Dinimiz insanın bu vücudi hayqırtısını cavabsız qoymur. Əksinə, mübarək dinimiz ruhani böhran keçirən insana dəqiq bir resept təqdim edir. İnsan bu təlimata əməl etsə, həyatı bərəkətlənər, həyatı nuraniləşər. Əməl ediləcəyi təqdirdə, İlahi nemətlər hər mənada həyatını bürüyər insanın, Allah Təalann mərhəmət yağışı insan həyatını sirab edər. Hər mənada Allah Təbarəkə və Təalanın lütfü, inayəti insana şamil olar. Bu resept çox sadədir, amma sadəliyi qədər də əməl baxımından dəqiq və məsuliyyətli icra tələb edir. Əmirəlmöminin Həzrət Əli (ə) buyurur: "Kim təqvalı olsa, kəsilmiş lütf və ehsan yağışı yenidən ona yağar. Qaçmış rəhmət ona tərəf qayıdar. Qurumuş nemət bulaqları yenidən onun üçün qaynayar. Və azalmış bərəkət yağışı yenidən onun üçün yağar".
Yəni, kim öz həyatını o cür tənzimləsə ki, təqvalılıq onun həyatının bünövrəsini təşkil etsin, təqva onun yaşayışının əsası olsun, onun yedikləri, içdikləri, baxdıqları, oxuduqları, eşitdikləri təqva üzərində olsun, onun ünsiyyətləri təqva üzərində olsun, onun çəkindikləri təqva üzərində olsun, hər şeyi İlahi rəngə bürünsün - bu halda o, dinimizin qəti bir müjdələməsinin ünvanı olacaqdır. Bu müjdə ondan ibarətdir ki, itirilmiş bərkətlilik, nuraniyyət daimi və dönməz bir halət deyildir. İnsan edə bilər bərpa etsin İlahi lütfün ona nazil olmasını. Bunun üçün sadəcə təqva adlı bir durumu ki, Allah Təalanın bəyəndiklərini etməklə və bəyənmədiklərini etməməklə səciyyələnir - bu durumu özü üçün həyati rəhbərlik, əməl düsturu olaraq qəbul etsin.
Əməlləri hansı müstəviyə yığmalı?
İnsan görür ki, həyatında bir yeksənəklik, bir qapalı dairə üzrə hərəkət var. Çıxa bilmir problemlərin girdabından. Nə qədər edirsə də, durumu bərəkətlənmir ki, bərəkətlənmir. Görür Allahın xüsusi lütfü çoxdandır ona nazil olmur, Allahın ehsan yağışından məhrum olmuşdur.
Təbii ki, bu nəticələr öz-özünə hasil olmayıb. Nə isə bir qəbil əməllər var ki, hər şeyi qatıb bir-birinə. İnsanın özünə qarşı etdiyi əməllər, öz nəfsiə uyaraq, əqlinin əksinə etdiyi əməllərdir bunlar.
Nə etməli, necə etməli? Bu vəziyyətdən, bu böhrandan necə çıxmalı? Dinimiz Həzrət Əli (ə) bəlağətilə buyurur ki, ruhdan düşmək gərək deyildir. Əməllərin müəyyən bir müstəvi üzərinə yığılması gərəkdir. Təqvalılıq adlanan bu müstəvi üzərinə yığılsa əməllər, kəsilmiş lütf və ehsan yağışı yenidən insanın üzərinə yağar.
Çox dəqiq və sadə çıxış yolu var düşülən böhrandan. Xüsusi nələrsə istənilmir insandan. İnsan və Allah. İnsan və ətrafındakı işlər. İnsan və onun məşğuliyyətləri. Bütün bu koordinat sistemləri təqva üzərində qurulsa, insan həyatının hər bir səhnəsində təqvalılıq düstürüna riayət etsə, nicat tapar.
Məhrum olub insan. Kənardan asan görünə bilər onun durumu, zahirən heç bir problemi də görünməyə bilər. Amma təravət yox işlərində. Bərəkət yox, həzz yox işlərində. Nə edirsə, nuraniyyət əldə edə bilmir öz durumunda. Ümidsizliyə qapılmaq lazım deyildir. İstəyirsənsə Allahın lütf və ehsan yağışı üzərinə yağsın - təqvaya riayət et. Qaçmış rəhmət sənə tərəf qayıtsın? Vəziyyətin rövnəqlənsin? Təqvaya riayət et. Bir kampani
Kateqoriya: Din | Baxışlar: 470
Nov 10, 2019 6:19 PM | Müəllif: NiNa.Az
, azerbaycan xeberleri, olkede ve dunyada bas veren en son xeberleri size catdirirq. Ana Xeber, Ana Xəbər, Aztv, Az Tv, Atv, A tv, Xezer Tv, Xezertv, Xezer Xeber, Xezer, ARB Tv, Arbtv, Lider, Lidertv, Lider tv, Spaces tv, Spacestv, Speyis tv, Speyistv, İdman Kanali, Kanal, Kanali, Kanalı, Idman Tv, Medeniyyet Tv, Medeniyyet, Mədəniyyət, Medeniyyettv . Lutf yagisinin emel dusturu Bismillehir Rahmenir Rahim Heyatin neceliyi barede muxtelif baxislar movcuddur O cumleden insanin heyatdaki yeri ve rolu barede nezerler de muxtelifdir Birileri her seyi zahiri tereqqide gorur faktiki olaraq tereqqinin insana xidmet eden bir vasite deyil insanin mifik tereqqi mefhumunun bir elementi olaraq yerini mueyyen edir Bes bu baglantini nece qebul etmeli insanin heyatda ne ucun olmasini neye can atmalisini neye nail olmalisini nece qiymetlendirmeli b Texnoloji tereqqi fonunda tenhaliq b Yasadigimiz esrde insanin catdigi texnoloji elmi ve diger sahelerde yetisdiyi inkisaf ve tereqqi ile yanasi onun ozuyle bagli bir nece ciddi meseleler de ortaliga cixmisdir Bunlardan en esasi budur ki tereqqinin boyuk komfort ve rahatliq teqdim etmesine insanin bir cox sahelerde vaxtinin enerjisinin qenaet edilmesine sebeb olmasi oz yerinde amma butun bunlar insanin hec de butun cagirislarini cavablandirmamisdir Insan bir seyin ferqine varmisdir ki bu yukselisler bu tereqqi ve inkisaflarin elde olunmaqliqlari muxtelif sahelerde mueyyen yukselisler elde etmekler onun veziyyeti durumu ucun yeterli deyil Onun halina adekvat veziyyetde deyil Insan en yaxsi texnolojiden istifade ede biler en yaxsi elmi nailiyyetlerden behrelene biler amma bu onun ucun kifayet ede bilmez Bu insan ucun yeterli deyil Bele demek olarsa insanin fiziki varligi fiziki vucudu ile bagli her ne irelileyisler olsa da bele insana bes etmir Dunya ne qeder cox inkisaf edirse insan gelib bir heqiqete catir ki o yalniz bir maddi varliq deyil Insanin ehtiyaclari yalniz maddi ehtiyaclardan ibaret deyil Ve insanin bezen butun maddi imkanlarin icinde bir qeribe hissleri var Bir qeribe duygulari var Bir qeribe hali var Insan hiss edir ki onun telebatlari odenmir Hiss edir ki istediklerine catmayib Istediyi halda deyil Insan butun bu texnoloji inkisaf arasinda tenha qala bilir Intehasiz bir boyukluyun icerisinde itib batmagin fiziki hiss olunmasina qeder bir tenhaliqda buluna bilir insan b Rebb ile rabite b Diger bir terefden insan oz heyatinin her bir dovrunde usaqliginda gencliyinde yetkinliyinde ve belece yaslayanadek muxtelif zamanlarda oz yasayisinda oz movcudiyyetinde Rebbi ile bir unsiyyetde olur Yaxsi ve ya pis yeterli ya yetersiz keyfiyyetli ve ya keyfiyyetsiz ola bilir bu unsiyyet Bezen insanin hec ozunun de cox ferqine varmadigi bir nov kortebii geden bir prosesdir bu Bezen de suurlu veziyyetde movcuddur bu proses Bu suurluluq xususen o zaman Rebbi ile unsiyyetin bazisinde olur ki insan ferqine varir ki o Allahin yaratdigi bir varliqdir ve yaradilisinin movcudiyyetinin tutumu veziyyeti bu curdur ki onu Yaradan ona saysiz hesabsiz nemetler verir ona Oz merhemetini gosterir Oz lutfunu gosterir Onu en agir vezyyetlerden en cetin hallardan cixarir En umidsiz durumlardan cixarir Insan bunlarin ferqine vardiqda Allahin xususi lutfunun inayetinin varligini musahide etdikde Rebbi ile unsiyyetinin keyfiyyetliliyi xeyli artir Bir sira hallarda ise insan bu xususi lutfun inayetin kokret ona aid olmasini hiss edir Hiss edir ki bir nov ehatesindedir Ilahi tofiqatin Allahin xususi nemetleri ona nazil olur Allahin xususi rehmeti ona aid olur Insan oz heyatinda bir bereketlilik hiss edir b Secim ve irade azadligi b Amma bunun tam eksi de olur Insan deyir ki hiss edirem ki heyatimda bir bereket yoxdur Bir nuraniyyet yoxdur Insan hiss edir ki heyatinda lazimi Ilahi reng yoxdur Ve insan diqqet etse onun ferqine varar ki emellerinin neticesidir ki onu bereketden mehrum edir Insan oz menfi emelleri ile oz laqeyd durumuyla oz ferqine varmamasi ile insaniyyet missiyasina uygun yasamamasi ile bir yere gelib catar ki yasayisinin bereketi geder Bele olan teqdirde insanin yasayisinin nuraniyyeti geder Insan bir de ayilar ki gunler kecir bir gunu geride qoyur diger gun yetisir sabahi qarsilayir onu da geride qoyur belelikle bu munvalla iller otur amma yasayisinda bir bereket yoxdur Yasaminda bir xususi teravet yoxdur Eslinde insanin emelleri ile heyatinin neceliyinin yasayisinin ne qeder bereketli olub olmamasinin heyat terzinin nurani olub olmamasinin birbasa baglantisi var Iki nov insana baxaq Biri heyatini ele qurub ki bir de gorur bir veziyyetdedir ki basdan basa heyati nuranidir bereketlidir Sanki isiq sacir heyati Her addimi bereket getiricidir Amma diger bir insan var ki her menada heyati qaranliqdir Bele demek olarsa heyati rengsizdir dadsizdir Neden bele Emeller sebeb olur insanin heyatinin bereketli olub olmamasina Emeller sebeb olur insanin nuraniyyetle dolmasina Emeller sebeb olur ki Allahin heqiqi nemetleri insana aid olsun ya olmasin Allahin merhemetinin insana nazil olub olmamasi onun heyata kecirdiyi emellerden asilidir Insan oz emelleri ile bir veziyyet yarada biler ki Allahin xususi tofiqatlari ona inayet olunsun Ele de ede biler ki Ilahi rehmet ondan uzaq olsun Insan faili muxtardir irade azadligina malikdir Allah onu azad yaradib O cumleden secim azadligi var insanda Emellerinin neyin uzerinde olmasini o ozu mueyyen edir Deyerler sistemini ozu secir ve bu sistemden qaynaqlanan emellerini ozu mueyyen edir b Bohran ucun deqiq resept b Bu menada bu sual yaranir ki yaxsi dunya bu inkisaf durumundadir amma insan ne ucun buna uygun durumda deyil Insan deyir ki ne olsun ki inkisaf var ne olsun ki bu texniki irelileyis var bes sualim odur ki men ozum ne edim Menim bu texniki irelileyisim bu texniki yukselisim umumiyyetle menim bele meselelerde nailiyyetlerim menim ucun en muhum meseleni oz heyatimin bereketliliyini temin etmirse bunlar mene neye gerekdir Hetta bunlar bezen bir mesguliyyetler verir ki men mueyyen menada oz ozumden bir qeder de uzaq dusurem Ozum ozume yad oluram yalqiz oluram men Men ne edim ki bele bir veziyyetden qurtulum Bu kimi suallar verir ozune beser Dinimiz insanin bu vucudi hayqirtisini cavabsiz qoymur Eksine mubarek dinimiz ruhani bohran keciren insana deqiq bir resept teqdim edir Insan bu telimata emel etse heyati bereketlener heyati nuranileser Emel edileceyi teqdirde Ilahi nemetler her menada heyatini buruyer insanin Allah Tealann merhemet yagisi insan heyatini sirab eder Her menada Allah Tebareke ve Tealanin lutfu inayeti insana samil olar Bu resept cox sadedir amma sadeliyi qeder de emel baximindan deqiq ve mesuliyyetli icra teleb edir Emirelmominin Hezret Eli e buyurur Kim teqvali olsa kesilmis lutf ve ehsan yagisi yeniden ona yagar Qacmis rehmet ona teref qayidar Qurumus nemet bulaqlari yeniden onun ucun qaynayar Ve azalmis bereket yagisi yeniden onun ucun yagar Yeni kim oz heyatini o cur tenzimlese ki teqvaliliq onun heyatinin bunovresini teskil etsin teqva onun yasayisinin esasi olsun onun yedikleri icdikleri baxdiqlari oxuduqlari esitdikleri teqva uzerinde olsun onun unsiyyetleri teqva uzerinde olsun onun cekindikleri teqva uzerinde olsun her seyi Ilahi renge burunsun bu halda o dinimizin qeti bir mujdelemesinin unvani olacaqdir Bu mujde ondan ibaretdir ki itirilmis berketlilik nuraniyyet daimi ve donmez bir halet deyildir Insan ede biler berpa etsin Ilahi lutfun ona nazil olmasini Bunun ucun sadece teqva adli bir durumu ki Allah Tealanin beyendiklerini etmekle ve beyenmediklerini etmemekle seciyyelenir bu durumu ozu ucun heyati rehberlik emel dusturu olaraq qebul etsin b Emelleri hansi musteviye yigmali b Insan gorur ki heyatinda bir yekseneklik bir qapali daire uzre hereket var Cixa bilmir problemlerin girdabindan Ne qeder edirse de durumu bereketlenmir ki bereketlenmir Gorur Allahin xususi lutfu coxdandir ona nazil olmur Allahin ehsan yagisindan mehrum olmusdur Tebii ki bu neticeler oz ozune hasil olmayib Ne ise bir qebil emeller var ki her seyi qatib bir birine Insanin ozune qarsi etdiyi emeller oz nefsie uyaraq eqlinin eksine etdiyi emellerdir bunlar Ne etmeli nece etmeli Bu veziyyetden bu bohrandan nece cixmali Dinimiz Hezret Eli e belagetile buyurur ki ruhdan dusmek gerek deyildir Emellerin mueyyen bir mustevi uzerine yigilmasi gerekdir Teqvaliliq adlanan bu mustevi uzerine yigilsa emeller kesilmis lutf ve ehsan yagisi yeniden insanin uzerine yagar Cox deqiq ve sade cixis yolu var dusulen bohrandan Xususi nelerse istenilmir insandan Insan ve Allah Insan ve etrafindaki isler Insan ve onun mesguliyyetleri Butun bu koordinat sistemleri teqva uzerinde qurulsa insan heyatinin her bir sehnesinde teqvaliliq dusturuna riayet etse nicat tapar Mehrum olub insan Kenardan asan gorune biler onun durumu zahiren hec bir problemi de gorunmeye biler Amma teravet yox islerinde Bereket yox hezz yox islerinde Ne edirse nuraniyyet elde ede bilmir oz durumunda Umidsizliye qapilmaq lazim deyildir Isteyirsense Allahin lutf ve ehsan yagisi uzerine yagsin teqvaya riayet et Qacmis rehmet sene teref qayitsin Veziyyetin rovneqlensin Teqvaya riayet et Bir kampani