Balın tərkibi və saxta balın insan orqanizmi üçün təhlükəsi
Bal tərkibi çoxsaylı mineral və vitaminlərlə zəngin olan təam, saysız-hesabsız müalicəvi xüsusiyyətlərini özündə daşıyan qiymətli nemətdir.
www.NiNa.Az Azərbaycan Qida Təhlükəsizilyi Agentliyinə istinadən xəbər verir ki, can dərmanı hesab olunan balın 40-dək növü var. Rəngi və dadı isə tərkibindəki çiçək və otlardan asılı olaraq dəyişir. Tərkibində 13-20 % su, 80 %-dən çox karbohidrat, 0,4 % zülal, 0,3 % kül var. Bundan başqa, üzvi turşular, fermentlər, mineral və vitaminlərlə zənginliyi balı min bir dərdin dərmanına çevirib. Tədqiqatçılar balın sağlamlığa olan bəzi əsas faydalarının onun antioksidan tərkibindən qaynaqlandığını bildirilər. Təbii bal fitokimyəvi maddələr, flavonoidlər və askorbin turşusu da daxil olmaqla antioksidan rolunu oynayan bir sıra birləşmələri ehtiva edir. Antioksidantlar sərbəst radikalları təmizləyərək bədəndəki oksidləşdirici stresi azaldır. Alimlər, xərçəng daxil olmaqla, bir sıra xroniki xəstəliklərin əmələ gəlməsini oksidləşdirici streslə əlaqələndirdilər.
Bal həm də təbii bir antibakterial və antimikrobiyal vasitədir. Tərkibində hidrogen peroksid və qlükoza oksidaz var və aşağı pH səviyyəsinə malikdir. Buna görə də zərərli bakteriya və göbələkləri məhv edə bilər. Həm də unikal kimyəvi tərkibi səbəbindən maya göbələkləri və ya bakteriyaların böyüməsinə kömək etmir, antibakterial təsiri sayəsində insanlar onu yaraları təmizləmək üçün istifadə edə bilərlər. Bəzən məhsulun tərkibində bakteriya, kif və maya göbələklərinə də rast gəlinir. Xoşbəxtlikdən bakteriya və mikrobların çoxu balda böyüyə və çoxala bilmir, lakin spor əmələgətirən mikroorqanizmlər (Bacillus cereus, Clostridium perfringens) məhsulun tərkibində uzun müddət yaşaya bilər.
Sağlamlığa olan faydaları ilə yanaşı, dadlandırıcı və qoruyucu kimi qənnadı sənayesində də geniş istifadə olunur. Bal seçiminə həmişə diqqətlə yanaşmaq lazımdır. Yalnız keyfiyyətli, təbii məhsul orqanizmə faydalı ola bilər. Satışda "bal" adı ilə geniş çeşiddə, zövqlə etiketlənmiş bankalar görmək olur. Saxta bal xoşagəlməz yan təsirlərə, müxtəlif xəstəliklərin meydana gəlməsinə səbəb ola bilər. Saxta balın bir sıra orqanoleptik xüsusiyyətləri təbii balla oxşar olsa da, keyfiyyətli məhsulun tərkibində fermentlər, çiçək tozu və dekstrinlər var. Saxta bal hazırlanarkən şəkərli məhsul (yemiş, qarpız, şəkər qamışı və şəkər çuğunduru), təbii (dazı otu, çay dəmləməsi, zəfəran), yaxud süni rəngləndiricilər istifadə olunur. Hazırlanmış belə məhsula dadının təbii bala uyğunlaşdırılması üçün az miqdarda xalis bal da qatılır. Araşdırmalar nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, təbii bal və şəkəri ayıran çox mühüm fərqlər vardır. Şəkər həzm sistemində parçalanaraq qana keçir, lakin təbii bal parçalanmadan sürətli şəkildə qana qarışa bilir.
Şəkər tərkibli saxta məhsul qaraciyərin bəzi funksiyalarının pozulmasına səbəb olur. Bundan başqa, aktiv həyat tərzi keçirməyən insanın normadan artıq şəkər qəbulu bir çox xəstəliklərin inkişafına təkan verə bilər. Bu amil məhz xərçəng hüceyrələrinin yaranması, qaraciyər piylənməsi, depressiya və psixi pozğunluqlar, diabet xəstəliyi, normadan artıq çəki, damar tıxanıqlığı, uşaqlarda böyümə hormonlarının ifrazının ləngiməsi və orqanizmin hormonal balansının pozulması, uşaqlarda diqqət dağınıqlığı, dişlərin çürüməsi və buna bağlı böyrək və bağırsaq iltihablanmaları, orqanizmin immun sisteminin zəifləməsi üçün risk faktorudur.
Saxta balı həqiqi baldan ayırmaq üçün el arasında bir çox sınaqlar mövcuddur. Mütəxəssislərin fikrincə, istehlakçıların məhsulun qoxusuna, rənginə və dadına baxaraq keyfiyyətli olub-olmamasını ayırd edə bilməsi mümkün deyil. Təbii məhsulu laborator müayinə nəticəsində mütəxəssislər ayırd edə bilərlər. Balın keyfiyyətini müəyyən etmək üçün laboratoriyada bir sıra keyfiyyət və təhlükəsizlik göstəriciləri üzrə müayinələr aparılır. Bunlardan orqanoleptik göstəricilər, reduksiyaedici şəkər, suyun kütlə payı, diastaza ədədi, qlükoza, fruktoza, saxaroza miqdarı, elektrik keçiriciliyinin səviyyəsi, hidroksimetilfurfurolun miqdarı (HMF), hidroksimetilfurfurolun keyfiyyət analizi, mexaniki qarışıqlar, qıcqırma əlaməti, sərbəst turşuluq, eyni zamanda ağır metallar, radionüklotiodlər, pestisid qalıqları, antibiotik qalıqları və s. sınaqları həyata keçirilir.
Balın keyfiyyətini aşağı salan ən vacib göstəricilərdən biri də hidroksimetilfurfurolun (HMF) miqdarıdır. Balın uzun müddət yüksək temperaturda isidilməsi və ya uzun müddət düzgün olmayan şəraitdə saxlanılması balın qida dəyərinin azalmasına və HMF miqdarının yüksəlməsinə səbəb olur. HMF miqdarının yüksəlməsi balın rəngində və qoxusunda istənilməyən dəyişikliklərə səbəb olur. Eyni zamanda HMF-bal arıları üzərində zərərli təsirə səbəb olur. Belə ki, ucuz olduğu üçün arı qidalanmasında istifadə olunan yüksək fruktoza tərkibli qarğıdalı nişastası şərbətləri də yüksək temperatura məruz qaldıqda HMF əmələ gətirir. HMF-in miqdarı Fruktozanın miqdarı ilə mütənasib olaraq artır.
Tədqiqatlar göstərir ki, HMF yüksək miqdarda qəbul edildikdə yuxarı tənəffüs yolları, göz, dəri və selikli qişanı qıcıqlandıra bilər. Bundan başqa sitotoksik, genotoksik və kansoregen təsir göstərən bu komponent DNT zəncirinə təsir edərək, tək və cüt zəncir qırılması, DNT - zülalın çarpaz bağlanması kimi fəsadlara səbəb olur.
Kateqoriya: Sağlamlıq | Baxışlar: 382
Sep 16, 2020 6:14 PM | Müəllif: NiNa.Az
, azerbaycan xeberleri, olkede ve dunyada bas veren en son xeberleri size catdirirq. Ana Xeber, Ana Xəbər, Aztv, Az Tv, Atv, A tv, Xezer Tv, Xezertv, Xezer Xeber, Xezer, ARB Tv, Arbtv, Lider, Lidertv, Lider tv, Spaces tv, Spacestv, Speyis tv, Speyistv, İdman Kanali, Kanal, Kanali, Kanalı, Idman Tv, Medeniyyet Tv, Medeniyyet, Mədəniyyət, Medeniyyettv azeri aze azerbaycanli azərbaycanlı azərbaycan azəri azərilərin azerilerin azerbaycanlilarin azərbaycanlıların azeride azəridə. Balin terkibi ve saxta balin insan orqanizmi ucun tehlukesi Bal terkibi coxsayli mineral ve vitaminlerle zengin olan team saysiz hesabsiz mualicevi xususiyyetlerini ozunde dasiyan qiymetli nemetdir b s b Azerbaycan Qida Tehlukesizilyi Agentliyine istinaden xeber verir ki can dermani hesab olunan balin 40 dek novu var Rengi ve dadi ise terkibindeki cicek ve otlardan asili olaraq deyisir Terkibinde 13 20 su 80 den cox karbohidrat 0 4 zulal 0 3 kul var Bundan basqa uzvi tursular fermentler mineral ve vitaminlerle zenginliyi bali min bir derdin dermanina cevirib Tedqiqatcilar balin saglamliga olan bezi esas faydalarinin onun antioksidan terkibinden qaynaqlandigini bildiriler Tebii bal fitokimyevi maddeler flavonoidler ve askorbin tursusu da daxil olmaqla antioksidan rolunu oynayan bir sira birlesmeleri ehtiva edir Antioksidantlar serbest radikallari temizleyerek bedendeki oksidlesdirici stresi azaldir Alimler xerceng daxil olmaqla bir sira xroniki xesteliklerin emele gelmesini oksidlesdirici stresle elaqelendirdiler Bal hem de tebii bir antibakterial ve antimikrobiyal vasitedir Terkibinde hidrogen peroksid ve qlukoza oksidaz var ve asagi pH seviyyesine malikdir Buna gore de zererli bakteriya ve gobelekleri mehv ede biler Hem de unikal kimyevi terkibi sebebinden maya gobelekleri ve ya bakteriyalarin boyumesine komek etmir antibakterial tesiri sayesinde insanlar onu yaralari temizlemek ucun istifade ede bilerler Bezen mehsulun terkibinde bakteriya kif ve maya gobeleklerine de rast gelinir Xosbextlikden bakteriya ve mikroblarin coxu balda boyuye ve coxala bilmir lakin spor emelegetiren mikroorqanizmler Bacillus cereus Clostridium perfringens mehsulun terkibinde uzun muddet yasaya biler Saglamliga olan faydalari ile yanasi dadlandirici ve qoruyucu kimi qennadi senayesinde de genis istifade olunur Bal secimine hemise diqqetle yanasmaq lazimdir Yalniz keyfiyyetli tebii mehsul orqanizme faydali ola biler Satisda bal adi ile genis cesidde zovqle etiketlenmis bankalar gormek olur Saxta bal xosagelmez yan tesirlere muxtelif xesteliklerin meydana gelmesine sebeb ola biler Saxta balin bir sira orqanoleptik xususiyyetleri tebii balla oxsar olsa da keyfiyyetli mehsulun terkibinde fermentler cicek tozu ve dekstrinler var Saxta bal hazirlanarken sekerli mehsul yemis qarpiz seker qamisi ve seker cugunduru tebii dazi otu cay demlemesi zeferan yaxud suni renglendiriciler istifade olunur Hazirlanmis bele mehsula dadinin tebii bala uygunlasdirilmasi ucun az miqdarda xalis bal da qatilir Arasdirmalar neticesinde mueyyen olunmusdur ki tebii bal ve sekeri ayiran cox muhum ferqler vardir Seker hezm sisteminde parcalanaraq qana kecir lakin tebii bal parcalanmadan suretli sekilde qana qarisa bilir Seker terkibli saxta mehsul qaraciyerin bezi funksiyalarinin pozulmasina sebeb olur Bundan basqa aktiv heyat terzi kecirmeyen insanin normadan artiq seker qebulu bir cox xesteliklerin inkisafina tekan vere biler Bu amil mehz xerceng huceyrelerinin yaranmasi qaraciyer piylenmesi depressiya ve psixi pozgunluqlar diabet xesteliyi normadan artiq ceki damar tixaniqligi usaqlarda boyume hormonlarinin ifrazinin lengimesi ve orqanizmin hormonal balansinin pozulmasi usaqlarda diqqet daginiqligi dislerin curumesi ve buna bagli boyrek ve bagirsaq iltihablanmalari orqanizmin immun sisteminin zeiflemesi ucun risk faktorudur Saxta bali heqiqi baldan ayirmaq ucun el arasinda bir cox sinaqlar movcuddur Mutexessislerin fikrince istehlakcilarin mehsulun qoxusuna rengine ve dadina baxaraq keyfiyyetli olub olmamasini ayird ede bilmesi mumkun deyil Tebii mehsulu laborator muayine neticesinde mutexessisler ayird ede bilerler Balin keyfiyyetini mueyyen etmek ucun laboratoriyada bir sira keyfiyyet ve tehlukesizlik gostericileri uzre muayineler aparilir Bunlardan orqanoleptik gostericiler reduksiyaedici seker suyun kutle payi diastaza ededi qlukoza fruktoza saxaroza miqdari elektrik keciriciliyinin seviyyesi hidroksimetilfurfurolun miqdari HMF hidroksimetilfurfurolun keyfiyyet analizi mexaniki qarisiqlar qicqirma elameti serbest tursuluq eyni zamanda agir metallar radionuklotiodler pestisid qaliqlari antibiotik qaliqlari ve s sinaqlari heyata kecirilir Balin keyfiyyetini asagi salan en vacib gostericilerden biri de hidroksimetilfurfurolun HMF miqdaridir Balin uzun muddet yuksek temperaturda isidilmesi ve ya uzun muddet duzgun olmayan seraitde saxlanilmasi balin qida deyerinin azalmasina ve HMF miqdarinin yukselmesine sebeb olur HMF miqdarinin yukselmesi balin renginde ve qoxusunda istenilmeyen deyisikliklere sebeb olur Eyni zamanda HMF bal arilari uzerinde zererli tesire sebeb olur Bele ki ucuz oldugu ucun ari qidalanmasinda istifade olunan yuksek fruktoza terkibli qargidali nisastasi serbetleri de yuksek temperatura meruz qaldiqda HMF emele getirir HMF in miqdari Fruktozanin miqdari ile mutenasib olaraq artir Tedqiqatlar gosterir ki HMF yuksek miqdarda qebul edildikde yuxari teneffus yollari goz deri ve selikli qisani qiciqlandira biler Bundan basqa sitotoksik genotoksik ve kansoregen tesir gosteren bu komponent DNT zencirine tesir ederek tek ve cut zencir qirilmasi DNT zulalin carpaz baglanmasi kimi fesadlara sebeb olur