Boğazda ağrı, damaq badamcıqlarında iltihab ən çox narahatlıq yaradan şikayətlərdən sayılır. Ələlxüsus uşaqlarda meydana gələn bu problem bəzən ildə bir neçə dəfə təkrarlanır. Bu problemlər bir çox hallarda virus infeksiyaları, qrip, soyuqdəymə zamanı yaranır. Çox zaman boğazda yaranan ağrı, şişkinlik ümumi olaraq angina kimi dəyərləndilir.
Əslində necədir? Boğazda, damaq badamcıqlarında bu problemlər hansı səbəblərdən yaranır?
Lor-cərrah Kamil Süleymanovun "Xroniki tonzilit-damaq badamcıqlarının iltihabı" adlı məqaləsini təqdim edirik:
Udlaq limfoid həlqəsində, damaq badamcıqlarının xronik iltihabına daha çox rast gəlinir, ona görə də xroniki tonzillit anlayışı xroniki prosesden xəbər verir. Müxtəlif müəlliflərə görə, xronik tonzillitə böyüklərdə 4-10, uşaq yaşlarında isə 12-15 faiz rast gəlir.
Xarici və daxili faktorların təsiri nəticəsində orqanizmin müqaviməti aşağı düşür, badamcıq lakunalarında olan mikrofloranın patogenliyi və virulentliyi artır. Bu da angina və xronik iltihabın yaranmasına səbəb olur. Xroniki tonzillitdə badamcıqlarda 30-a yaxın müxtəlif mikrob aşkar edilib, amma lakunaların daha dərin hissələrində adətən flora polimorfizmi olmur, daha çox monoflora - streptokokun müxtəlif formaları (əsasən hemolitik), stafilokok və s. rast gəlinir.
Xronik tonzillitdə həm də qeyri-patogen mikrobların assosasiyası rast gəlinə bilər. Uşaqlarda badamcıq çıxarıldıqdan sonra bəzən adenoviruslar da aşkar edilir ki, bu da onların etiologiya və patogenezdə rol oynadığını göstərir. Beləliklə, xronik tonzilliti autoinfeksiya şərtlənmiş infeksion xəstəliklərə aid etmək lazımdır.
Xronik tonzillit daha çox kəskin anginadan sonra yaranır. Nadir hallarda angina olmadan da yaranır. Onun yaranması və inkişafına çox zaman xronik infeksiya mənbələrindən (kariesli dişlər, burun və burunətrafı ciblərin xronik iltihabı və s.) həmçinin bakterial, yerli toxumadan olan daimi autoinfeksiyalar və ümumi allergik fon təkan verir.
Klinik mənzərə və təsnifat. Xronik tonzillitin əsas göstəricisi anamnezde tez-tez anginanın olmasıdır. Xronik tonzillitli xəstələr arasında "anginasız forma" müxtəlif müəlifflərə görə 2-4%% hallarda rast gəlinir.
Qeyd etmək lazımdırki, xronik tonzillitin bir obyektiv əlaməti tam olaraq patoqnomik deyildir. Diaqnostika üçün bütün əlamətləri qiymətləndirmək lazımdı. Beləki hər bir simptom qiymətləndirilməlidi, çünki bu digər xəstəliklərlə də - udlaq, diş, çənə, burun və b. bağlı ola bilər. Kəskin angina zamanı xronik tonzillit diaqnozu qoymaq olmaz,belə ki, farinqoskopik simptomlar xronik gedişi əks etdirməyəcək. Kəskinləşmədən 2-3 həftə keçdikdən sonra xronik tonzillitin obyektiv əlamətlərini qiymətləndirmək lazımdır.
Əksər hallarda xronik tonzillitin kəskinləşməsi ildə 2-3 dəfə olur, nadirən ildə 5-6 dəfə angina ola bilər. Bəzən 3-4 ildə 1-2 dəfə angina ilə xəstələnmə baş verə bilər, lakin bunu da ciddiyə almaq lazımdır. Bəzən temperatur müşahidə olunmayan boğaz ağrısı, angina adlandırılır. Ona görə hər bir halda keçirilmiş hər bir boğaz ağrısının xarakterini müəyyənləşdirmək lazımdır.
Bəzən angina badamcıqda xronik prosseslə deyil, orqanizmin reaktivliyi düşən zaman meydana çıxan endogen faktorlar və ya udlağın, burun və burunətrafı ciblərin iltihabi patalogiyası ilə şərtlənir.
Şikayətlər əsasən te-tez anginanın olması, digər şikayətlər isə ağızdan pis iyin gəlməsi, udqunma zamanı boğazda yad cisim əlaməti, quruluq və s.-dir. Lakin bu əlamətlər tək xronik tonzillitdə deyil, həm də faringitin digər formalarında , kariesli diş və s.-də rast gəlir. Bəzən tez yorulma, ümumi zəiflik, baş ağrısı, əmək qabiliyyətinin enməsi, subfebril temperatur kimi əlamətlərə də rast gəlinir, bir çox xəstələrdə anginadan başqa şikayətlər olmur.
Yerli iltihabi badamcıq əlamətləri uzun sürən xronik iltihabın farinqoskopik əlamətləridir. Xronik tonzillit zamanı badamcığın yuxarı səthinə və ətraf toxumaya lakunalardan irin keçir və uzun müddət qıcıqlandıraraq, bu toxumanın xronik iltihabı yaradır. Damaq badamcıqlarına və ətraf toxumasına baxdıqda aşağıdakı xarakterik əlamətlər təyin edilir:
Preobrajenski əlaməti- ön və arxa damaq qövslərinin infiltrasiya və hiperplaziyası
Zak əlaməti- yuxarı səthin, ön və arxa qövslərin ödemləşməsi
Xronik tonzillitin və xronik faringitin eyni zamanda rast gəlməsi bu əlamətlər az məna kəsb edir. Həmçinin badamcığın damaq qövslərinə və üçbucaq büküşə yapışması da rast gəlinə bilən əlamətlərdəndir.
Vacib və tez-tez rast gəlinən əlamətlərdən biri də badamciq lakunalarında maye kazeoz və ya irinli tixacların rast gəlməsidir. Bu bəzən pis qoxu ilə müşayiət olunur. Nəzərə almaq lazımdır ki, normada badamcıqlar epidermal tıxaclar saxlayır özündə və onları patoloji tixaclardan fərqləndirmək çətindir. Diaqnostik məqsədlə lakunada olan irini əldə etmək üçün badamcığı şpatellə sıxmaq lazımdır. Bunun üçün şpatelin küt tərəfiylə ön qövsə elə təzyiq etmək lazımdırki, badamcıq udlağın yan divarına sıxılsın. Təzyiq təxminən 2-3 saniyə, yumşaq şəkildə olmalıdır. Əks halda damaq qövsünün selikli qişasını zədələmək və infeksiyani yaymaq mümkündür. Digər metodlar (lakunaların zodlanması, diaqnostik yuyulma və sorulması) az tətbiq edilir.
Yerli əlamətlər içərisində regionar limfa düyünlərinin böyüməsi xronik tonzillitdə çox rast gəlinən simptomlardandır. Bu düyünlər adətən aşağı çənə bucağında və döş-körpücük-məməyəbənzər əzələnin ön kənarında yerləşən düyünlərdir. Bu düyünlərin palpasiyası zamanı böyümə və ağrının olması badamcıqlarda iltihabi prosesin yüksək aktivliyindən xəbər verir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu limfatik düyünlər həmçinin udlaq, burun və burunətrafı ciblərin, dil kökü üçün də regionardır. Ona görə də limfa düyünlərinin böyüməsini xronik tonzillitlə bağlı olduğunu dəqiqləşdirmək üçün sadalanan orqanların patologiyasını inkar etmək lazımdır.
Bəs müalicə necə olmalıdır?
Xronik tonzillitin müalicə taktikası onun növündən asılıdır. Sadə formasında bir qayda olaraq konservativ müalicədən başlayırlar. 3-4 kursdan sonra effekt olmadıqda badamcığın ləğvi göstərişdir. Toksik-allegik formasında tonzilloektomiya göstərişdir. Amma 1-ci mərhələsində konservativ müalicə aparmaq mümkündür, bir şərtləki müalicə 1-2 kurs ilə məhdudlaşsın. Əgər nəzəzrəçarpan effekt yoxdursa, tonzilloektomiya, yəni əməliyyat göstərişdir. Toksik-allergik formanın 2-ci dərəcəsi isə tonzilloektomiyaya bir başa göstərişdir. Bütün xronik tonzillitli xəstələr dispanser nəzarətə götürülür.
Kateqoriya: Sağlamlıq | Baxışlar: 1180
Mar 28, 2020 5:32 PM | Müəllif: NiNa.Az
, azerbaycan xeberleri, olkede ve dunyada bas veren en son xeberleri size catdirirq. Ana Xeber, Ana Xəbər, Aztv, Az Tv, Atv, A tv, Xezer Tv, Xezertv, Xezer Xeber, Xezer, ARB Tv, Arbtv, Lider, Lidertv, Lider tv, Spaces tv, Spacestv, Speyis tv, Speyistv, İdman Kanali, Kanal, Kanali, Kanalı, Idman Tv, Medeniyyet Tv, Medeniyyet, Mədəniyyət, Medeniyyettv . Bogazda iltihab agri siskinlik neyin elametidir Bogazda agri damaq badamciqlarinda iltihab en cox narahatliq yaradan sikayetlerden sayilir Elelxusus usaqlarda meydana gelen bu problem bezen ilde bir nece defe tekrarlanir Bu problemler bir cox hallarda virus infeksiyalari qrip soyuqdeyme zamani yaranir Cox zaman bogazda yaranan agri siskinlik umumi olaraq angina kimi deyerlendilir Eslinde necedir Bogazda damaq badamciqlarinda bu problemler hansi sebeblerden yaranir Lor cerrah Kamil Suleymanovun Xroniki tonzilit damaq badamciqlarinin iltihabi adli meqalesini teqdim edirik Udlaq limfoid helqesinde damaq badamciqlarinin xronik iltihabina daha cox rast gelinir ona gore de xroniki tonzillit anlayisi xroniki prosesden xeber verir Muxtelif muelliflere gore xronik tonzillite boyuklerde 4 10 usaq yaslarinda ise 12 15 faiz rast gelir Xarici ve daxili faktorlarin tesiri neticesinde orqanizmin muqavimeti asagi dusur badamciq lakunalarinda olan mikrofloranin patogenliyi ve virulentliyi artir Bu da angina ve xronik iltihabin yaranmasina sebeb olur Xroniki tonzillitde badamciqlarda 30 a yaxin muxtelif mikrob askar edilib amma lakunalarin daha derin hisselerinde adeten flora polimorfizmi olmur daha cox monoflora streptokokun muxtelif formalari esasen hemolitik stafilokok ve s rast gelinir Xronik tonzillitde hem de qeyri patogen mikroblarin assosasiyasi rast geline biler Usaqlarda badamciq cixarildiqdan sonra bezen adenoviruslar da askar edilir ki bu da onlarin etiologiya ve patogenezde rol oynadigini gosterir Belelikle xronik tonzilliti autoinfeksiya sertlenmis infeksion xesteliklere aid etmek lazimdir Xronik tonzillit daha cox keskin anginadan sonra yaranir Nadir hallarda angina olmadan da yaranir Onun yaranmasi ve inkisafina cox zaman xronik infeksiya menbelerinden kariesli disler burun ve burunetrafi ciblerin xronik iltihabi ve s hemcinin bakterial yerli toxumadan olan daimi autoinfeksiyalar ve umumi allergik fon tekan verir Klinik menzere ve tesnifat Xronik tonzillitin esas gostericisi anamnezde tez tez anginanin olmasidir Xronik tonzillitli xesteler arasinda anginasiz forma muxtelif muelifflere gore 2 4 hallarda rast gelinir Qeyd etmek lazimdirki xronik tonzillitin bir obyektiv elameti tam olaraq patoqnomik deyildir Diaqnostika ucun butun elametleri qiymetlendirmek lazimdi Beleki her bir simptom qiymetlendirilmelidi cunki bu diger xesteliklerle de udlaq dis cene burun ve b bagli ola biler Keskin angina zamani xronik tonzillit diaqnozu qoymaq olmaz bele ki farinqoskopik simptomlar xronik gedisi eks etdirmeyecek Keskinlesmeden 2 3 hefte kecdikden sonra xronik tonzillitin obyektiv elametlerini qiymetlendirmek lazimdir Ekser hallarda xronik tonzillitin keskinlesmesi ilde 2 3 defe olur nadiren ilde 5 6 defe angina ola biler Bezen 3 4 ilde 1 2 defe angina ile xestelenme bas vere biler lakin bunu da ciddiye almaq lazimdir Bezen temperatur musahide olunmayan bogaz agrisi angina adlandirilir Ona gore her bir halda kecirilmis her bir bogaz agrisinin xarakterini mueyyenlesdirmek lazimdir Bezen angina badamciqda xronik prossesle deyil orqanizmin reaktivliyi dusen zaman meydana cixan endogen faktorlar ve ya udlagin burun ve burunetrafi ciblerin iltihabi patalogiyasi ile sertlenir Sikayetler esasen te tez anginanin olmasi diger sikayetler ise agizdan pis iyin gelmesi udqunma zamani bogazda yad cisim elameti quruluq ve s dir Lakin bu elametler tek xronik tonzillitde deyil hem de faringitin diger formalarinda kariesli dis ve s de rast gelir Bezen tez yorulma umumi zeiflik bas agrisi emek qabiliyyetinin enmesi subfebril temperatur kimi elametlere de rast gelinir bir cox xestelerde anginadan basqa sikayetler olmur Yerli iltihabi badamciq elametleri uzun suren xronik iltihabin farinqoskopik elametleridir Xronik tonzillit zamani badamcigin yuxari sethine ve etraf toxumaya lakunalardan irin kecir ve uzun muddet qiciqlandiraraq bu toxumanin xronik iltihabi yaradir Damaq badamciqlarina ve etraf toxumasina baxdiqda asagidaki xarakterik elametler teyin edilir Qize elameti damaq qovslerinin kenarlarinin hiperemiyasi Preobrajenski elameti on ve arxa damaq qovslerinin infiltrasiya ve hiperplaziyasi Zak elameti yuxari sethin on ve arxa qovslerin odemlesmesi Xronik tonzillitin ve xronik faringitin eyni zamanda rast gelmesi bu elametler az mena kesb edir Hemcinin badamcigin damaq qovslerine ve ucbucaq bukuse yapismasi da rast geline bilen elametlerdendir Vacib ve tez tez rast gelinen elametlerden biri de badamciq lakunalarinda maye kazeoz ve ya irinli tixaclarin rast gelmesidir Bu bezen pis qoxu ile musayiet olunur Nezere almaq lazimdir ki normada badamciqlar epidermal tixaclar saxlayir ozunde ve onlari patoloji tixaclardan ferqlendirmek cetindir Diaqnostik meqsedle lakunada olan irini elde etmek ucun badamcigi spatelle sixmaq lazimdir Bunun ucun spatelin kut terefiyle on qovse ele tezyiq etmek lazimdirki badamciq udlagin yan divarina sixilsin Tezyiq texminen 2 3 saniye yumsaq sekilde olmalidir Eks halda damaq qovsunun selikli qisasini zedelemek ve infeksiyani yaymaq mumkundur Diger metodlar lakunalarin zodlanmasi diaqnostik yuyulma ve sorulmasi az tetbiq edilir Yerli elametler icerisinde regionar limfa duyunlerinin boyumesi xronik tonzillitde cox rast gelinen simptomlardandir Bu duyunler adeten asagi cene bucaginda ve dos korpucuk memeyebenzer ezelenin on kenarinda yerlesen duyunlerdir Bu duyunlerin palpasiyasi zamani boyume ve agrinin olmasi badamciqlarda iltihabi prosesin yuksek aktivliyinden xeber verir Nezere almaq lazimdir ki bu limfatik duyunler hemcinin udlaq burun ve burunetrafi ciblerin dil koku ucun de regionardir Ona gore de limfa duyunlerinin boyumesini xronik tonzillitle bagli oldugunu deqiqlesdirmek ucun sadalanan orqanlarin patologiyasini inkar etmek lazimdir Bes mualice nece olmalidir Xronik tonzillitin mualice taktikasi onun novunden asilidir Sade formasinda bir qayda olaraq konservativ mualiceden baslayirlar 3 4 kursdan sonra effekt olmadiqda badamcigin legvi gosterisdir Toksik allegik formasinda tonzilloektomiya gosterisdir Amma 1 ci merhelesinde konservativ mualice aparmaq mumkundur bir sertleki mualice 1 2 kurs ile mehdudlassin Eger nezezrecarpan effekt yoxdursa tonzilloektomiya yeni emeliyyat gosterisdir Toksik allergik formanin 2 ci derecesi ise tonzilloektomiyaya bir basa gosterisdir Butun xronik tonzillitli xesteler dispanser nezarete goturulur